Stress

Overspanning

Wat is burn-out?

Hoe kan je burn-out herkennen?

Hoe ontstaat burn-out?

Wat is het verschil tussen burn-out en depressie?

Stress, overspanning en burn-out zijn termen die we vaak door elkaar gebruiken. Toch gaat het hier niet om éénzelfde verschijnsel maar om verschillende fasen van uitputting. Burn-out ontstaat immers niet zomaar, er gaat een heel proces van chronische overbelasting aan vooraf.

Stress

We ervaren allemaal wel eens stress op het werk. Meestal lukt het ons om met deze druk om te gaan en te zoeken naar oplossingen. Maar soms blijft de druk duren en vind je geen manier om hiermee om te gaan.

We ervaren stress op het werk als er sprake is van een onevenwicht tussen de eisen die op het werk aan ons gesteld worden en onze mogelijkheden/capaciteiten om met deze eisen om te gaan. Wanneer de balans tussen draagkracht en draaglast uit evenwicht is, ervaren we stress.

Stress-signalen

Dit zijn mogelijke signalen van stress:

• Lichamelijk

  • hoofdpijn, spierpijn, duizeligheid, hartkloppingen, slaapproblemen,…

• Gedrag

  • veranderingen in eetgedrag: meer of minder eten, meer alcohol- of medicatiegebruik, meer roken, onvriendelijke reacties, onderpresteren, veel overuren maken, geen tijd voor middagpauze, gehaast, alles tegelijk doen,…

• Emotioneel

  • prikkelbaarheid, snel geïrriteerd zijn, je gespannen en onrustig voelen, snel emotioneel reageren, snel huilen, agressiever of impulsiever gedrag vertonen, sombere of pessimistische gedachten hebben,…

• Gedachten

  • piekeren, op voorhand denken, besluiteloosheid, snel verstrooid zijn, snel vergeten, moeilijk kunnen concentreren, van de hak op de tak, inspiratieloos, in niets nog interesse hebben.

Stress-signalen zijn alarmsignalen

Stress-signalen zijn alarmsignalen die zeggen: ‘Je draagkracht en draaglast zijn uit evenwicht. Je staat onder druk!’. Deze stress-signalen zijn normale uitingen van de invloed die stress op een persoon heeft. Het zijn vaak jouw ‘zwakke plekken’ die reageren op spanning.

Het is belangrijk dat je je eigen stress-signalen herkent en goed kan inschatten. Stress-signalen worden vaak niet opgemerkt of verkeerd begrepen als gezondheidsproblemen. Te vaak wordt de link niet gelegd met de werksituatie. Onderdruk deze signalen dus niet maar doe iets om je draagkracht-draaglastbalans te herstellen. Als stresssignalen te lang aanhouden kan dit leiden tot overspanning.

Overspanning

Overspanning is een gevolg van een opeenstapeling van stressoren op het werk en/of in de privésituatie. Vaak zijn er stressoren in het werk die de persoon kan aanwijzen, bv. reorganisatie, nieuwe leidinggevende, slechte evaluatie, veel zieke collega’s, hogere werkdruk … 

Overspanning ontstaat bij medewerkers die voorheen normaal functioneerden en die sinds kort voelen dat ze de werksituatie niet meer kunnen hanteren. Bij overspanning heb je ongeveer  3 maanden last van ernstige spanningsklachten. 

Overspanning is een van de meest voorkomende oorzaken van ziekteverzuim.  1 op 4 werknemers maakt immers een periode van overspanning mee op het werk.  80% gaat terug werken binnen 8 weken. In tegenstelling tot burn-out is je batterij nog niet leeg.

Enkele voorbeelden van klachten bij overspanning:

• Gevoelens van onmacht tegenover de situatie
• Op het werk niet goed meer kunnen functioneren, het niet meer aankunnen
• Lichamelijke klachten
• Vermoeidheid
• Onrustig slapen
• Prikkelbaarheid
• Gespannenheid
• Concentratiestoornissen
• Lichamelijke klachten (zonder dat er een lichamelijk oorzaak gevonden wordt): hoofdpijn, spierpijn, rugpijn, buikpijn,…

Hoe kan je burn-out herkennen?

Burn-out uit zich zowel op lichamelijk, verstandelijk, emotioneel als gedragsmatig vlak. Hieronder vind je enkele voorbeelden van hoe een burn-out zich kan uiten.

Lichamelijk

• Je hebt minder energie.
• Je voelt je uitgeput, extreem vermoeid.

• Je slaapt slecht.
• Je hebt hartkloppingen.

• Je hebt spierpijnen.
• Je voelt je duizelig.
• Je hebt maag- en darmklachten.
• Je hebt een benauwd gevoel.
• Je hebt hoofdpijn.

Verstandelijk/cognitief

• Je voelt je minder gemotiveerd.
• Je hebt geen interesse meer in het werk.
• Je kan je moeilijk concentreren.
• Je kan moeilijker onthouden. Je vergeet zaken.
• Je twijfelt over je job (dubbel gevoel): moet ik mijn job verlaten of blijven?
• Je piekert over je werk.

Emotioneel

• Je hebt het gevoel dat je minder controle hebt over je werk.
• Je voelt je minder bekwaam. Je twijfelt aan je eigen kunnen.
• Je bent prikkelbaar.
• Je bent angstig.
• Je bent gespannen en onzeker over je toekomst.
• Je bent neerslachtig.
• Je idealisme daalt: je hebt het gevoel dat je je professionele idealen en waarden verloren bent. Je wordt pessimistisch en cynisch.

Gedragsmatig

• Je reageert onverschillig of cynisch op anderen. Je kan je minder inleven in de situatie van anderen.
• Je hebt de neiging om je af te zonderen en afzijdig te houden om contacten en samenwerking op het werk te vermijden.
• Je gedraagt je afstandelijk.
• Je presteert minder.
• Je reageert geprikkeld, agressief.
• Je bent al vaker eens kort (of langer) afwezig geweest op het werk wegens ziekte.
• Je rookt of drinkt meer.

Hoe ontstaat burn-out?

De oorzaken van burn-out liggen voornamelijk maar nooit alleen in de werksituatie. Burn-out ontstaat altijd door een combinatie van twee factoren: je werksituatie en je persoonlijkheid (introversie, perfectionisme, weinig zelfvertrouwen …). De kenmerken van de werksituatie wegen wel zwaarder door dan de aard van de persoon. 

Aan burn-out gaat een proces van chronische overbelasting vooraf. Wat je aan de job geeft en terugkrijgt voelt niet meer in balans. Je stelt je vragen zoals ‘Kan ik mijn functie aan?’ , ‘Ben ik goed in mijn job?’. Burn-out komt vaak voor bij heel gemotiveerde en betrokken medewerkers.

Medewerkers zijn eerst heel betrokken, enthousiast en idealistisch en maken dan een proces door naar afstandelijkheid, cynisme en frustratie. Je sleept je van weekend naar weekend en kan niet meer recupereren. Burn-out is dus een eindstadium na ongeveer 1 jaar, waarbij je al maanden klachten hebt.

Wat is het verschil tussen burn-out en depressie?

Een burn-out is een energiestoornis die zijn oorzaak voornamelijk vindt in het werk. Burn-out heeft ook een  invloed op hoe je je voelt buiten het werk, maar de bron van het energieverlies ligt in de eerste plaats in het werk.

Een depressie is een stemmingsstoornis waarbij je je ongelukkig voelt, je interesse voelt verminderen en je minder levenslust hebt. Dat gevoel strekt zich uit over alle facetten van het leven. Bij een ernstige depressie kan je ook zelfmoordgedachten hebben. Wanneer iemand met een burn-out niet tijdig een nieuw perspectief heeft, kan een burn-out wel uitmonden in een depressie.