Wat?

• Bij een legislatieve validatie strekt een decreetsbepaling ertoe besluiten van de Vlaamse Regering te valideren, zonder dat in die bekrachtiging bij decreet vooraf was voorzien.

Legislatieve validatie doet zich voor als de wettigheid van individuele of reglementaire akten van de uitvoerende macht in het gedrang is en als die onzekerheid om een reden van algemeen belang moet worden weggenomen.

• De bekrachtiging van een onwettig besluit is een afdoende oplossing om de onwettigheid weg te nemen. Het is echter niet altijd de meest geschikte oplossing vanuit het oogpunt van de rechtszekerheid en de doorzichtigheid van de regelgeving. Als de onwettigheid bijvoorbeeld een specifiek aspect van het besluit betreft, is het doorgaans aangewezen om de rechtsgrond voor het besluit aan te vullen of te wijzigen, zodat de onwettigheid wordt weggenomen.
• De bekrachtiging van een besluit heeft tot gevolg dat het besluit in zijn geheel wetskrachtig wordt. Dat is niet altijd wenselijk op langere termijn, bijvoorbeeld als later wijzigingen van het besluit noodzakelijk zijn. In dat geval zal de wetgever altijd moeten optreden, ook al betreft het vrij gedetailleerde praktische maatregelen die de uitvoerende zou moeten vaststellen.

Wanneer?

Legislatieve validatie kan zich voordoen in de volgende gevallen.

• De overheid heeft om beleidsredenen een besluit uitgevaardigd waarvan ze heel goed weet dat het onwettig is. Ze was echter van oordeel dat niet kon worden gewacht op een optreden van de wetgever. Om tijd te winnen wordt alvast een besluit uitgevaardigd dat zich kan verschuilen achter het privilège du préalable en waarbij pas naar aanleiding van een rechterlijke procedure achteraf kan blijken dat een bekrachtiging noodzakelijk is. Vaak wordt het besluit dan bekrachtigd als er bijvoorbeeld een vernietiging door de Raad van State dreigt of als de gewone rechter al in een of meer gevallen in een concreet geding het besluit buiten toepassing heeft gelaten conform artikel 159 GW.
• De overheid was zich aanvankelijk niet bewust van het wettigheidsprobleem en de afdeling Wetgeving van de Raad van State heeft er haar ook niet op gewezen. Achteraf wordt de onwettigheid vastgesteld naar aanleiding van een concrete betwisting voor een gewone rechter. Een zorgzame overheid past het onwettige besluit dan zo snel mogelijk aan of laat het bekrachtigen.

Wanneer niet?

Bij de vernietiging van een besluit door de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State kan het vernietigde besluit niet bekrachtigd worden. Het wordt immers geacht nooit te hebben bestaan. Een bekrachtiging gaat in dat geval ook in tegen de kracht van gewijsde van het arrest van de Raad van State. Dat neemt niet weg dat de uitvoerende macht of de wetgevende macht de inhoud van het besluit opnieuw kan uitvaardigen. De uitvoerende macht moet in dat geval wel de vastgestelde onwettigheid verhelpen. Als de onwettigheid van louter formele aard is (bijvoorbeeld de niet-naleving van een substantiële vormvereiste), kan het besluit meestal ongewijzigd opnieuw worden uitgevaardigd. Het feit dat er geen wijzigingen zijn aangebracht, is vaak zelfs een argument zijn om de tekst, mede in het belang van de rechtszekerheid of het beginsel van de continuïteit van de openbare dienst, met terugwerkende kracht uit te vaardigen. De afdeling Wetgeving van de Raad van State zal dat beoordelen. Als de onwettigheid van inhoudelijke aard is en er bijgevolg inhoudelijke aanpassingen nodig zijn, zal de terugwerkende kracht veel moeilijker verantwoord kunnen worden.

Hoe?

Een besluit wordt in beginsel met terugwerkende kracht tot de datum van inwerkingtreding ervan bekrachtigd, maar dat is niet noodzakelijk. In de formule voor de bekrachtiging moet de inwerkingtreding van de bekrachtiging in elk geval uitdrukkelijk worden vermeld. Daarbij wordt meestal uitgegaan van de datum van de inwerkingtreding. Het voordeel van de terugwerkende kracht is de rechtszekerheid, maar de rechtszekerheid volstaat niet altijd om in elk geval de retroactiviteit te verantwoorden. Als de wetgever met terugwerkende kracht een onwettigheid wil verhelpen, terwijl over die onwettigheid nog een rechtsgeding aanhangig is voor de gewone rechter of de Raad van State, zal de bekrachtiging doorgaans de uitslag van het rechtsgeding beïnvloeden. Een uitspraak zal dan mogelijk zelfs worden verhinderd omdat het voorwerp van het rechtsgeding niet meer tot de bevoegdheid van de gewone rechter of de Raad van State behoort (omdat het besluit kracht van wet krijgt). Volgens de vaste rechtspraak van het Grondwettelijk Hof kan een dergelijk optreden van de wetgever alleen in uitzonderlijke omstandigheden verantwoord worden, omdat in het nadeel van een categorie van burgers inbreuk wordt gemaakt op de jurisdictionele waarborgen die voor alle burgers gelden. Door de legislatieve validatie wordt aan een categorie van burgers essentiële jurisdictionele waarborgen ontzegd. Het loutere doel om aan de belanghebbende rechtsonderhorige de toegang tot de Raad van State of een ander rechtscollege (de gewone rechter) te ontzeggen, volstaat op zich zeker niet als verantwoording voor de legislatieve validatie.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Bron: J.VAN NIEUWENHOVE "Enkele wenken voor een validerende wetgever (deel 2)", T.v.W, 2009/2, p.134)